Вопросы Философии;–1992;N-3.С. 114-127
1.
დესპოტიზმი არის ადამიანის ადამიანზე ბატონობა, ბატონობა შეუზღუდველი და მართული მხოლოდ მობატონეს ნებით. ამ უფართოესი აზრ-გაგებით, დესპოტიზმი არის არა ცალსახად პოლიტიკური ცნება, არამედ უზოგადესი სოციოლოგიური და მორალურ-სამართლებრივი კატეგორია. დესპოტიზმი იმდენადვეა შესაძლებელი პირადი, ოჯახური, სამოქალაქო ურთიერთობების სფეროში, რამდენადაც სახელმწიფოებრივი მართვის სფეროში. იგი ყველგან ინარჩუნებს თავის უცვლელ არსებას და ყველგან გულისხმობს, ერთის მხრივ, შეუზღუდველ, ნების-მიერ ბატონობას, ხოლო, მეორეს მხრივ, უუფლებობასა და ბრმა მორჩილებას. დესპოტიზმის ფილოსოფიური დაფუძნება მდგომარეობს იმ პრინციპული მორალურ-სამართლებრივი მოსაზრებების დადგენაში, რომელთაგანაც გამომდინარეობს შეუზღუდველი ბატონობის უფლება და ბრმა მორჩილების ვალდებულება; დესპოტიზმის ფილოსოფიური კრიტიკა დაიყვანება ამ მოსაზრებათა კრიტიკაზე. (more…)