„Вестник русского западно-европейского патриаршего екзархата„ / Париж; N- 11. 1952 г. Стр. 4-11
ქრისტიანული სამყარო ცუდად იცნობს მართლმადიდებლობას. იცის მისი მხოლოდ გარეგნული და უპირატესად უარყოფითი მხარეები, მაგრამ არა შინაგანი, სულიერი სიმდიდრე მართლმადიდებლური ეკლესიისა. მართლმადიდებლობა იყო ჩაკეტილი, პროზელიტისტურ სულისკვეთებას მოკლებული და არ უხსნიდა თავს გარესამყაროს. ძალზე დიდხანს მართლმადიდებლობას არ გააჩნდა ისეთი მსოფლიო მნიშვნელობა, ისეთი აქტუალური როლი ისტორიაში, როგორიც კათოლიციზმსა და პროტესტანტიზმს. იგი განზე იდგა ჟინმორეული რელიგიური ბრძოლებისგან საუკუნეების განმავლობაში, ასწლეულობით იმყოფებოდა დიდი იმპერიების მფარველობაში (ბიზანტია და რუსეთი) და იუნჯებდა მარადიულ ჭეშმარიტებას მსოფლიო მოვლენათა დამანგრეველი პროცესების თაობაზე. მართლმადიდებლური რლიგიური ტიპისთვის დამახასიათებელია ის, რომ იგი არ ყოფილა სათანადოდ აქტუალიზირებული და გამომჟღავნებული გარემოცვისთვის, არასოდეს ყოფილა მებრძოლი, მაგრამ სწორედ ამიტომ ქრისტიანული გამოცხადების ზეციური ჭეშმარიტება მასში ყველაზე ნაკლებ დამახინჯდა. მართლმადიდებლობაა ქრისტიანობის ის ფორმა, რომელიც ადამიანური ისტორიის მსვლელობაში, თავისი არსებით, ყველაზე შეურყვნელად შემოინახა. მართლმადიდებლურ ეკლესიას ჰქონდა ისტორიული ცოდვითდაცემის მომენტები, ძირითადად სახელმწიფო-საერო ყოფისაგან გარეგნული დამოუკიდებლობის შენარჩუნების გამო, მაგრამ თავად საეკლესიო მოძღვრება, თავად შინაგანი სულიერი გზა არ დაქვემდებარებია გადაგვარებას. (more…)