( вопросы философии.1991.N#5. С. 3-25)
ფილოსოფიის საწყისი — პრინციპული ვერგაგებაა (გაუგებრობაა), გამბედაობაა, თვით საყოველთაო, ცხადი ჭეშმარიტების წინაშეც კი, იმის თქმისა, რომ: „მე არ მესმის!“
ამ გამბედაობას ფლობს ძალიან ცოტა ადამიანი და ისიც მხოლოდ მცირე, პრივილეგირებულ მომენტებში ცნობიერების გამძაფრებული განცდა გულისხმობს გარემოსა და საკუთარი თავისგან განდგომას, ჰაერში გამოკიდებულობას (подвешенност), იმ სიცხადის წინაშე პირისპირ დგომას, რაც ამავდროულად შეუძლებელია. თუმცა, შენ ამას ცხადად აღიქვავ. ამგვარ სიცხადეს აქვს ადგილი, მაგ., სამიჯნურო ტანჯვისას, როცა ჩვენ მოულოდნელად ვგებულობთ მიჯნურობის ნამდვილ ბუნებას. ისე ჩანდა, თითქოს ასეთი რამ შეუძლებელი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ასეა. და სწორედ ამაში იგრძნობა გულს მოწოლილი, მჟღერი სიხარული. ეს უკანასკნელი დაკავშირებულია იმასთან, რომ მსგავს მდგომარეობებში ჩვენ განვიცდით ისეთ რამეს, რაც პრინციპულად შეუძლებელია, ადამიანისეული იყოს, ანუ იყოს რეალური ფსიქოლოგოური განცდა. აი, მაგალითად: უანგარო სიყვარული, წმინდა რწმენა და ცნობიერება, ყოველივე ეს — არაგამოცდილებისეულია. ადამიანს არ ძალუძს განიცადოს ის, რაც ანგარიშში არ მიიღება, და მისთვის ზომა-წონა არ გააჩნია. ეს იგივეა, რაც მამის მხრიდან შვილზე მახვილის აღმართისას შეიძლება მოხდეს; მას ხომ არ ძალუძს, რომ არ შეყოყმანდეს და არ გაიფიქროს: „ეს არ მოხდება. ღმერთი არ დაუშვებს ამას!“. და თუ არ ძალუძს, რომ ასე არ მოიქცეს, მაშინ აქ არც გვაქვს საქმე წმინდა რწმენასთან. რისი თქმა მინდა ამით?
ბიბლიაში ეს ამბავი აღწერილია როგორც წმინდა რწმენითი აქტი, მაგრამ ამავდროულად, როგორც რეალური მოვლენა ადამიანისეული მდგომარეობისა. ეს მდგომარეობანი არის სიმბოლური. სწორედ სიმბოლოები და მათი გამოისობით ქმნილი დროულ-სივრცული დაძაბულობა განსაზღვრავს ადამიანის მიერ განცდად ისეთ მდგომარეობებს, რომელიც შეუძლებელია, მომხდარიყო ბუნებრივად. ასეთი მდგომარეობები არსებითად წარმოადგენს შესაძლებელ შეუძლებლობას, ან შეუძლებელ შესაძლებლობას.